Luật Đấu thầu là cơ sở pháp lý quan trọng điều chỉnh toàn bộ hoạt động mua sắm, lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư sử dụng vốn Nhà nước. Trải qua nhiều lần sửa đổi — từ Luật Đấu thầu 2005, 2013 (Luật số 43/2013/QH13) đến Luật Đấu thầu 2023 (Luật số 22/2023/QH15) — các quy định về đấu thầu ngày càng hoàn thiện, hướng tới minh bạch, hiệu quả và số hóa trong quản lý đầu tư công.
Bài viết dưới đây tổng hợp toàn bộ nội dung, điểm mới và hướng dẫn áp dụng Luật Đấu thầu hiện hành năm 2025.
1. Luật đấu thầu là gì?
Luật Đấu thầu là văn bản pháp lý quan trọng trong hệ thống pháp luật kinh tế Việt Nam, quy định về hoạt động mua sắm hàng hóa, dịch vụ, xây lắp và lựa chọn nhà đầu tư sử dụng vốn Nhà nước hoặc vốn có yếu tố Nhà nước.
Luật ra đời nhằm đảm bảo tính công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế, phòng ngừa tiêu cực, thông thầu và lợi ích nhóm.
Trải qua nhiều lần sửa đổi – từ Luật Đấu thầu 2005, Luật Đấu thầu 2013 (Luật số 43/2013/QH13) đến Luật Đấu thầu 2023 (Luật số 22/2023/QH15) – các quy định về đấu thầu ngày càng hoàn thiện, phù hợp với xu thế chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.
Từ năm 2025, Luật Đấu thầu mới nhất và các nghị định hướng dẫn Luật Đấu thầu 2023 đã trở thành căn cứ pháp lý bắt buộc trong mọi hoạt động đấu thầu tại Việt Nam.
2. Các giai đoạn phát triển của Luật Đấu thầu tại Việt Nam
| Giai đoạn | Văn bản | Hiệu lực | Đặc điểm nổi bật |
|---|---|---|---|
| 2005 | Luật Đấu thầu số 61/2005/QH11 | 2006 – 2014 | Lần đầu tiên điều chỉnh hoạt động đấu thầu thống nhất toàn quốc. |
| 2013 | Luật Đấu thầu số 43/2013/QH13 | 01/7/2014 – 31/12/2023 | Mở rộng phạm vi điều chỉnh, quy định 7 hình thức lựa chọn nhà thầu, bổ sung đấu thầu qua mạng. |
| 2023 | Luật số 22/2023/QH15 | 01/01/2024 – nay | Thay thế hoàn toàn Luật 43/2013/QH13, bắt buộc đấu thầu điện tử, tăng phân quyền và minh bạch. |
Luật 43/2013/QH13 được coi là “Luật Đấu thầu cũ”, trong khi Luật 22/2023/QH15 là Luật Đấu thầu mới nhất 2025, hiện đang có hiệu lực thi hành.
3. Căn cứ pháp lý của Luật Đấu thầu hiện hành
Các căn cứ Luật Đấu thầu bao gồm:
-
Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 – có hiệu lực từ 01/01/2024.
-
Luật Đấu thầu số 43/2013/QH13 – đã hết hiệu lực, chỉ áp dụng cho gói thầu chuyển tiếp.
-
Nghị định 63/2014/NĐ-CP – hướng dẫn chi tiết thi hành Luật 43.
-
Nghị định hướng dẫn Luật Đấu thầu 2023 (đang được cập nhật – dự kiến 2024 ban hành chính thức).
-
Thông tư hướng dẫn Luật Đấu thầu 2023 của Bộ KH&ĐT, Bộ Tài chính, Bộ Xây dựng.
Việc xác định đúng căn cứ pháp lý giúp doanh nghiệp, cơ quan Nhà nước và tổ chức tránh vi phạm khi triển khai hồ sơ mời thầu, chỉ định thầu, hoặc thương thảo hợp đồng.
4. Vai trò và mục đích của Luật Đấu thầu
Luật Đấu thầu có vai trò:
-
Minh bạch hóa việc sử dụng vốn Nhà nước.
-
Ngăn chặn tham nhũng, gian lận và lợi ích nhóm.
-
Tăng hiệu quả chi tiêu công và tối ưu chi phí đầu tư.
-
Bảo đảm môi trường cạnh tranh bình đẳng.
-
Thúc đẩy chuyển đổi số thông qua đấu thầu điện tử.
5. Tổng quan Luật Đấu thầu 2013 (Luật số 43/2013/QH13)
5.1. Bối cảnh ra đời
Luật Đấu thầu 2013 ra đời thay thế Luật Đấu thầu 2005 để khắc phục sự chồng chéo, bất cập và thiếu minh bạch.
Có hiệu lực từ 01/7/2014, được hướng dẫn chi tiết bởi Nghị định 63/2014/NĐ-CP.
5.2. Phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng
-
Áp dụng cho lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư sử dụng vốn Nhà nước.
-
Đối tượng: cơ quan Nhà nước, đơn vị sự nghiệp, doanh nghiệp có vốn Nhà nước, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tham gia đấu thầu tại Việt Nam.
6. Nguyên tắc cơ bản của Luật Đấu thầu 2013
Theo Điều 5 Luật 43/2013/QH13, các nguyên tắc gồm:
-
Cạnh tranh – công bằng – minh bạch – hiệu quả.
-
Lựa chọn nhà thầu đủ năng lực và kinh nghiệm.
-
Công khai thông tin đấu thầu.
-
Bảo mật thông tin hồ sơ.
-
Tuân thủ pháp luật Việt Nam và điều ước quốc tế.
7. Các hình thức lựa chọn nhà thầu theo Luật 43/2013/QH13
| Hình thức | Mô tả ngắn |
|---|---|
| Đấu thầu rộng rãi | Mọi nhà thầu đủ điều kiện đều có thể tham dự. |
| Đấu thầu hạn chế | Mời một số nhà thầu có năng lực đặc biệt. |
| Chỉ định thầu | Áp dụng khi chỉ có một nhà thầu đủ điều kiện hoặc trường hợp khẩn cấp. |
| Chào hàng cạnh tranh | Dành cho gói thầu nhỏ, thời gian nhanh. |
| Mua sắm trực tiếp | Khi đã có gói tương tự được phê duyệt trước. |
| Tự thực hiện | Cơ quan có năng lực tự đảm nhiệm. |
| Trường hợp đặc biệt | Do Thủ tướng quyết định. |
8. Nghị định 63/2014/NĐ-CP – Hướng dẫn chi tiết Luật Đấu thầu 2013
Nghị định 63 đấu thầu quy định rõ:
-
Quy trình lập kế hoạch lựa chọn nhà thầu.
-
Hồ sơ mời thầu, hồ sơ dự thầu.
-
Thực hiện đấu thầu qua mạng.
-
Kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm.
Đây là nghị định hướng dẫn Luật Đấu thầu 2013 quan trọng nhất, còn hiệu lực cho các gói chuyển tiếp.
9. Luật Đấu Thầu 2023 (Luật số 22/2023/QH15)
Có hiệu lực 01/01/2024, Luật 22/2023/QH15 thay thế Luật Đấu thầu số 43/2013/QH13, mở ra thời kỳ đấu thầu điện tử toàn diện.
Mục tiêu chính:
-
Đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian.
-
Phân quyền cho địa phương, tăng tính tự chủ.
-
Bắt buộc đấu thầu qua mạng.
-
Ưu tiên hàng hóa, nhà thầu trong nước.
-
Siết chặt chế tài xử lý vi phạm.
10. Điểm mới nổi bật của Luật Đấu thầu 2023
-
Bắt buộc đấu thầu điện tử – 100% gói thầu thực hiện trên hệ thống quốc gia.
-
Mở rộng phạm vi sang vốn hỗn hợp, PPP, tài sản công.
-
Rút gọn quy trình – cho phép nộp hồ sơ điện tử, chữ ký số.
-
Tăng chế tài – có thể cấm thầu vĩnh viễn nếu gian lận.
-
Ưu tiên doanh nghiệp nhỏ, hàng hóa nội địa.
11. So sánh Luật Đấu thầu 2013 và 2023
| Tiêu chí | Luật 43/2013/QH13 | Luật 22/2023/QH15 |
|---|---|---|
| Hiệu lực | 2014–2023 | 2024–nay |
| Phạm vi | Vốn Nhà nước | Mở rộng PPP, vốn hỗn hợp |
| Hình thức | 7 hình thức cơ bản | Thêm mua sắm tập trung, rút gọn |
| Đấu thầu qua mạng | Khuyến khích | Bắt buộc |
| Phân quyền | Tập trung | Phân cấp mạnh |
| Hồ sơ | Giấy | Điện tử |
| Chế tài | Hành chính | Bổ sung hình sự |
| Ưu tiên | Chưa rõ | Rõ ràng hàng hóa trong nước |
12. Chỉ định thầu và thương thảo hợp đồng theo Luật Đấu thầu 2023
-
Chỉ định thầu theo Luật Đấu thầu 2023 (Điều 23): áp dụng khi chỉ có một nhà thầu đủ năng lực, trường hợp khẩn cấp hoặc bí mật quốc gia.
-
Thương thảo hợp đồng theo Luật Đấu thầu 2023: phải đảm bảo minh bạch, đúng phạm vi hồ sơ mời thầu, có biên bản ghi nhận cụ thể và được phê duyệt bởi chủ đầu tư.
13. Hiệu lực, quy định chuyển tiếp và các nghị định – thông tư hướng dẫn
-
Luật 43/2013/QH13 hết hiệu lực từ 01/01/2024.
-
Các gói thầu đã phê duyệt kế hoạch trước thời điểm này vẫn áp dụng Luật cũ.
-
Nghị định hướng dẫn Luật Đấu thầu 2023 và Thông tư hướng dẫn Luật Đấu thầu 2023 sẽ thay thế Nghị định 63/2014/NĐ-CP.
-
Luật 57/2024/QH15 (sửa đổi Luật Đấu thầu) đang được xem xét, bổ sung một số quy định về hạn mức chỉ định thầu.
14. Hạn mức chỉ định thầu theo Luật Đấu thầu 2024
Dự thảo Luật Đấu thầu 57/2024/QH15 quy định:
-
Gói thầu mua sắm hàng hóa ≤ 500 triệu đồng có thể chỉ định thầu rút gọn.
-
Gói xây lắp ≤ 1 tỷ đồng được áp dụng chỉ định thầu rút gọn.
-
Yêu cầu hồ sơ năng lực, báo giá, hợp đồng tương tự phải được công khai minh bạch.
15. Luật Đấu thầu 2025 – Hướng tới minh bạch và số hóa
Năm 2025, Việt Nam tiếp tục hoàn thiện hệ thống đấu thầu hợp nhất:
-
Tất cả hồ sơ đấu thầu, chỉ định thầu, kết quả được lưu trữ điện tử.
-
Hệ thống quốc gia kết nối với cơ sở dữ liệu doanh nghiệp, tài chính và thuế.
-
Luật Đấu thầu hợp nhất 2025 hướng tới quản trị minh bạch, không giấy tờ.
16. Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Luật Đấu thầu số 43/2013/QH13 còn hiệu lực không?
→ Không, đã bị thay thế bởi Luật số 22/2023/QH15.
2. Nghị định 63/2014/NĐ-CP còn áp dụng không?
→ Chỉ với gói thầu theo Luật 2013, đến khi có nghị định mới thay thế.
3. Luật Đấu thầu 2024 có gì mới?
→ Bổ sung quy định hạn mức chỉ định thầu, cập nhật hồ sơ điện tử.
4. Khi nào bắt buộc đấu thầu qua mạng?
→ Từ 01/01/2025, toàn bộ gói thầu bắt buộc thực hiện điện tử.
17. Hướng dẫn doanh nghiệp áp dụng Luật Đấu thầu mới
-
Cập nhật đầy đủ nghị định, thông tư mới.
-
Đào tạo nhân sự đấu thầu điện tử.
-
Chuẩn hóa hồ sơ pháp lý, chữ ký số.
-
Tham vấn luật sư đấu thầu để tránh sai sót.
18. Liên hệ tư vấn
Luật Đấu thầu là nền tảng của mua sắm công minh bạch và hiệu quả.
Doanh nghiệp cần thường xuyên cập nhật quy định mới, đặc biệt Luật Đấu thầu 2023 – 2025, để bảo vệ quyền lợi và tuân thủ pháp luật.
Nếu bạn cần tư vấn hồ sơ mời thầu, thương thảo hợp đồng, hoặc giải quyết tranh chấp đấu thầu, hãy liên hệ ngay với văn phòng Luật Tín Thành để được đội ngũ luật sư chuyên sâu về đấu thầu hỗ trợ.
📍 LUẬT TÍN THÀNH
Số 169 Nguyễn Ngọc Vũ, Cầu Giấy, Hà Nội
📞 Hotline: 0947.162.678
📧 Email: luattinthanh.com.vn@gmail.com
🌐 Website: www.luattinthanh.com.vn
- Đọc thêm:
