Luật đầu tư công – Tóm tắt, quy trình, điểm mới, mẫu biểu

Luật đầu tư công là nền tảng quan trọng trong quản lý vốn nhà nước và triển khai các dự án phục vụ phát triển kinh tế – xã hội. Tuy nhiên, đây cũng là lĩnh vực có nhiều quy trình, thuật ngữ và quy định dễ gây nhầm lẫn cho cơ quan, doanh nghiệp và cả người dân khi thực hiện thủ tục. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu nhanh – đúng – đủ về luật đầu tư công mới nhất: từ khái niệm, nguyên tắc, thẩm quyền, quy trình triển khai dự án cho đến những điểm mới nổi bật năm 2025 và trọn bộ mẫu biểu quan trọng. Nếu bạn đang cần tra cứu, chuẩn bị hồ sơ hoặc muốn nắm rõ quy định để tránh sai sót, đây chính là hướng dẫn đầy đủ nhất dành cho bạn.

1.Luật Đầu tư công 2025: Tóm tắt quy định mới và những thay đổi bạn phải biết

Luật Đầu tư công quy định toàn diện về việc quản lý nhà nước đối với đầu tư công, quản lý và sử dụng vốn đầu tư công, cũng như quyền, nghĩa vụ của các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan.

Cụ thể:

• Phạm vi điều chỉnh bao gồm việc lập, thẩm định, quyết định chủ trương đầu tư; phê duyệt dự án; giao, phân bổ vốn; thực hiện, quản lý, giám sát, quyết toán dự án đầu tư công.

• Đối tượng áp dụng: tất cả cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân tham gia hoặc có liên quan đến hoạt động đầu tư công, quản lý, sử dụng vốn nhà nước.

Luật có hiệu lực từ ngày 01/01/2025, sau khi được Quốc hội thông qua tại kỳ họp tháng 11/2024.

Xem chi tiết tại: tulieuvankien.dangcongsan.vn+2Công Báo+2

2. Một số khái niệm và phạm trù quan trọng trong Luật

Để hiểu đúng và áp dụng chính xác, cần lưu ý các định nghĩa sau:

• Dự án đầu tư công: dự án sử dụng toàn bộ hoặc một phần vốn đầu tư công.

• Đầu tư công: là hoạt động đầu tư của Nhà nước vào chương trình, nhiệm vụ, dự án và các đối tượng đầu tư công khác theo quy định.

• Kế hoạch đầu tư công: danh mục các chương trình/dự án kèm phương án phân bổ vốn, huy động nguồn lực và lộ trình thực hiện.

• Phân cấp quản lý nhà nước về đầu tư công: xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của từng cấp — Trung ương, địa phương, đơn vị sử dụng vốn…

Ngoài ra, Luật cũng mở rộng phạm vi: đầu tư công không chỉ trong nước mà cả các hoạt động đầu tư công tại nước ngoài (nếu Việt Nam thực hiện theo điều ước quốc tế).

3. Nguyên tắc quản lý & sử dụng vốn đầu tư công

Một số nguyên tắc quan trọng mà các chủ đầu tư, đơn vị liên quan cần tuân thủ khi thực hiện dự án đầu tư công:

• Sử dụng vốn đúng mục đích, đúng đối tượng theo quy định.

• Đảm bảo đầu tư tập trung, đồng bộ, hiệu quả, tiết kiệm và có khả năng cân đối nguồn lực.

• Đảm bảo tính công khai – minh bạch: chính sách, tiêu chí phân bổ vốn, danh mục dự án, tiến độ, kết quả nghiệm thu, quyết toán… phải được công bố rõ ràng.

• Tuân thủ đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục pháp lý; tránh các hành vi vi phạm như lạm dụng, tham nhũng, quyết định sai thẩm quyền…

• 

4. Quy trình thực hiện dự án đầu tư công — Từ lập đề xuất đến quyết toán

Một dự án sử dụng vốn công trải qua nhiều bước. Dưới đây là các giai đoạn cơ bản theo Luật:

Đối với dự án sử dụng vốn ODA hoặc vốn vay ưu đãi nước ngoài, Luật có quy định riêng về thủ tục lập đề xuất, phê duyệt, cân đối vốn — giúp đảm bảo rõ ràng hơn trong sử dụng vốn vay/trợ giúp quốc tế.

5. Thẩm quyền — Phân cấp quản lý

Một trong những điểm quan trọng của Luật Đầu tư công là phân định rõ ràng ai quyết định gì, ở cấp nào — từ Trung ương tới địa phương, giúp minh bạch trách nhiệm.

• Cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư công: gồm Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Bộ KH&ĐT), các Ủy ban nhân dân các cấp.

• Thẩm quyền Trung ương: như quyết định chủ trương đầu tư dự án tầm quốc gia, quyết định giao kế hoạch vốn trung hạn ngân sách, điều phối vốn giữa các bộ/ngành/địa phương, phê duyệt dự án lớn.

• Thẩm quyền địa phương / cấp tỉnh, huyện, xã: phê duyệt kế hoạch đầu tư công địa phương, quyết định dự án trong phạm vi địa phương; thẩm định, giao vốn và giám sát thực hiện.

Việc phân cấp rõ giúp tránh chồng chéo, nâng cao hiệu quả quản lý và đảm bảo đúng người chịu trách nhiệm — đồng thời tăng tính minh bạch, tránh lạm quyền.

6. Những điểm mới nổi bật trong Luật Đầu tư công 2024 (hiệu lực 2025)

So với các phiên bản trước, Luật 58/2024/QH15 có nhiều cập nhật, điều chỉnh quan trọng nhằm khắc phục vướng mắc thực tiễn, nâng cao hiệu quả đầu tư công. Một số điểm mới đáng chú ý:

• Luật cho phép áp dụng các cơ chế, chính sách thí điểm hoặc đặc thù đối với dự án đầu tư công — nhằm linh hoạt hơn trong giải phóng mặt bằng, tái định cư, đền bù… Ví dụ: công tác bồi thường, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng có thể được tách riêng thành dự án độc lập, không phụ thuộc nhóm dự án.

• Mở rộng phạm vi điều chỉnh để bao gồm cả đầu tư công tại nước ngoài — phù hợp với bối cảnh mở rộng hợp tác quốc tế, ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài.

• Phân cấp, phân quyền rõ ràng hơn giữa Trung ương và địa phương; tăng quyền cho địa phương trong việc quyết định dự án, lập kế hoạch — giúp đẩy mạnh phân bổ và giải ngân vốn nhanh hơn.

• Siết chặt chuẩn bị đầu tư, nâng cao chất lượng hồ sơ — đặc biệt với dự án sử dụng vốn ODA/vốn nước ngoài: yêu cầu đánh giá tính khả thi, hiệu quả kinh tế – xã hội, tác động môi trường, khả năng huy động vốn, cơ cấu nguồn vốn rõ ràng.

• Yêu cầu công khai, minh bạch cao hơn: toàn bộ thông tin từ chính sách, tiêu chí phân bổ vốn, danh mục dự án, tiến độ, giải ngân, nghiệm thu, quyết toán… buộc phải được công bố công khai.

Những thay đổi này tạo khung pháp lý rõ ràng hơn, linh hoạt hơn, giúp đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án, tăng trách nhiệm giải trình, giảm rủi ro, lãng phí và tham nhũng.

7. Một số lưu ý khi triển khai dự án theo Luật

Đối với cơ quan, doanh nghiệp, chủ đầu tư, khi áp dụng Luật Đầu tư công cần lưu ý:

• Đảm bảo hồ sơ đề xuất, thẩm định thật kỹ — đặc biệt với dự án sử dụng vốn ODA/vốn vay ưu đãi: bao gồm đánh giá tính khả thi, hiệu quả kinh tế-xã hội, tác động môi trường nếu có.

• Công khai minh bạch theo đúng quy định — từ kế hoạch, phân bổ vốn, tiến độ, kết quả thực hiện, nghiệm thu, quyết toán — để tránh khiếu nại, tố cáo, vi phạm.

• Thực hiện đúng phân cấp thẩm quyền: không tự quyết định dự án, điều chỉnh, phân bổ vốn khi không thuộc thẩm quyền — tránh trái pháp luật, né trách nhiệm.

• Trong các giai đoạn giải phóng mặt bằng, tái định cư, bồi thường: nếu tách riêng thành dự án độc lập theo luật mới, cần lập hồ sơ riêng, tuân thủ đúng quy định.

• Quản lý, giám sát chặt chẽ để đảm bảo vốn sử dụng đúng mục đích, hiệu quả; tránh thất thoát, lãng phí hoặc sử dụng sai nguồn vốn.

8. Vì sao bạn — doanh nghiệp, chủ đầu tư, cơ quan — nên đọc kỹ Luật Đầu tư công 2024

• Vì đầu tư công liên quan tới vốn nhà nước — rất nhạy cảm, dễ bị giám sát, dễ phát sinh khiếu nại, tố cáo nếu sai sót. Việc nắm rõ Luật giúp đảm bảo tuân thủ pháp luật, minh bạch, tránh rủi ro.

• Luật mới mang lại cơ chế linh hoạt hơn — tách riêng giai đoạn đền bù/giải phóng mặt bằng, phân cấp rõ, áp dụng cơ chế đặc thù — giúp rút ngắn thủ tục, đẩy nhanh tiến độ.

• Việc hiểu rõ quy trình, thẩm quyền, trình tự đảm bảo dự án được phê duyệt đúng, thực hiện đúng, giải ngân nhanh, quyết toán suôn sẻ — tiết kiệm thời gian, chi phí và tránh sai phạm.

• Đối với chủ đầu tư, doanh nghiệp hay cán bộ quản lý — nắm Luật giúp xây dựng hồ sơ, đề xuất, thực hiện dự án đúng chuẩn, chuyên nghiệp và có cơ sở pháp lý vững chắc.

Luật Đầu tư công — đặc biệt phiên bản 58/2024/QH15 có hiệu lực từ 01/01/2025 — là khung pháp lý hoàn chỉnh và cập nhật cho mọi hoạt động sử dụng vốn nhà nước vào đầu tư công tại Việt Nam. Với các quy định rõ ràng về phạm vi điều chỉnh, phân cấp quản lý, quy trình đầu tư, phân bổ vốn, thẩm quyền, minh bạch — Luật giúp nâng cao hiệu quả, tính minh bạch và trách nhiệm trong quản lý đầu tư công.

Nếu bạn là chủ đầu tư, doanh nghiệp, đơn vị hành chính, hoặc cá nhân có liên quan đến dự án công — việc nắm vững Luật là bước đầu tiên cần làm để xây dựng, thực hiện, giải ngân, quyết toán dự án đúng quy định.

Câu hỏi thường gặp (FAQ) về Luật Đầu tư công 2025

1. Dự án bao nhiêu tỷ thì phải xin chủ trương đầu tư theo Luật Đầu tư công?

Tùy thẩm quyền từng cấp. Thông thường, dự án nhóm A hoặc dự án quan trọng quốc gia bắt buộc phải có quyết định chủ trương đầu tư. Các dự án nhóm B, C thuộc thẩm quyền quyết định của bộ, ngành hoặc UBND cấp tỉnh theo phân cấp.

2. Thời gian thẩm định và phê duyệt một dự án đầu tư công là bao lâu?

Theo luật, thời gian thẩm định phụ thuộc loại dự án nhưng nhìn chung phải đảm bảo trong thời hạn do cơ quan có thẩm quyền quy định để không làm chậm kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm.

3. Khi nào phải điều chỉnh dự án đầu tư công?

Dự án phải điều chỉnh khi có sự thay đổi:

• Mục tiêu đầu tư

• Quy mô dự án

• Tổng mức đầu tư

• Tiến độ thực hiện

• Hoặc khi xuất hiện yếu tố khách quan buộc phải thay đổi thiết kế, phương án thực hiện.

4. Dự án đầu tư công có bắt buộc phải đấu thầu không?

Có. Mọi gói thầu thuộc dự án đầu tư công phải tuân thủ Luật Đấu thầu, trừ một số trường hợp đặc biệt (đặc thù, cấp bách, bảo mật…) theo quy định pháp luật.

5. Hồ sơ đề xuất dự án đầu tư công gồm những gì?

Hồ sơ thường bao gồm: đề xuất chủ trương đầu tư, thuyết minh sự cần thiết, mục tiêu, quy mô dự án, tổng mức đầu tư dự kiến, hiệu quả kinh tế – xã hội, nguồn vốn, tiến độ và các tài liệu kèm theo theo mẫu của Bộ KH&ĐT.

📍 LIÊN HỆ TƯ VẤN PHÁP LÝ – LUẬT TÍN THÀNH

Nếu bạn cần giải đáp nhanh, hỗ trợ soạn thảo hồ sơ, đánh giá pháp lý dự án đầu tư công, hoặc tư vấn trực tiếp bởi Luật sư, hãy liên hệ ngay:

📍 LUẬT TÍN THÀNH
Số 169 Nguyễn Ngọc Vũ, Cầu Giấy, Hà Nội

📞 Hotline/Zalo: 0947.162.678
📧 Email: luattinthanh.com.vn@gmail.com
🌐 Website: www.luattinthanh.com.vn

• Xem thêm:

Luật đấu thầu mới nhất

Luật đầu tư là gì? Tổng quan và cập nhất mới nhất theo Luật đầu tư